Triết Giang là một trong những bút danh khá phổ biến của nhạc sĩ Hoàng Trang, được ông ký lần đầu khi sáng tác ca khúc Ngỏ Hồn Qua Đêm năm 1966. Bài hát này được ký với 2 tên Triết Giang và Hàn Châu nên lâu nay người ta vẫn tưởng là bài hát được 2 nhạc sĩ viết chung.
Tuy nhiên, theo cô Hồng - vợ của nhạc sĩ Hoàng Trang cho biết, bài này chỉ do một mình nhạc sĩ viết. Và vì ông muốn giúp đỡ người bạn chưa có tên tuổi của mình là Lê Đình Nam, nên ghi tên sáng tác cho bài hát này là Triết Giang – Hàn Châu. Trong đó, Triết Giang là Hoàng Trang, còn Hàn Châu là bút danh mới của nhạc sĩ Lê Đình Nam, cũng là bút danh mà nhạc sĩ đặt cho người bạn của mình và cũng được xuất hiện lần đầu qua bài hát này.
Sau khi hoàn thành bài hát Ngỏ Hồn Qua Đêm, nhạc sĩ Hoàng Trang muốn đặt một bút danh khác để mới lạ và gây ấn tượng hơn.Sau khi trầm ngâm một lúc, bất chợt nhạc sĩ nhìn lên tấm bản đồ Việt Nam dán trên vách nhà, thấy bên trên nước Việt Nam là sơ đồ nước Trung Quốc và ấn tượng với 2 cái tên xuất hiện trên đó là Hàn Châu (sau này được gọi là Hàng Châu) và Triết Giang (sau này được gọi là Chiết Giang).
Nhạc sĩ Hoàng Trang và vợ
Nhạc sĩ Hàn Châu
Và còn một điều đặc biệt nữa về ý nghĩa của tựa đề bài hát, nhiều người vẫn nghĩ là Ngõ Hồn Qua Đêm chứ không phải là Ngỏ Hồn Qua Đêm. Nhưng theo như tìm hiểu từ gia đình của ông, thì bài hát chính xác tên là Ngỏ Hồn Qua Đêm, nó có nghĩa là lời tự sự trong đêm của nhạc sĩ.
Ngay sau khi hoàn tất bài hát, ông đem ngay đến cho bố vợ của mình là ông Nguyễn Tất Oanh, vốn là chủ hãng đĩa Sóng Nhạc Asia. Nhưng có lẽ vì vướng bận nhiều điều, nên bài hát mãi vẫn chưa được ký hợp đồng mua bán. Mà gia đình nhạc sĩ thời điểm đó vẫn đang còn rất khó khăn, cần phải bán được bản nhạc ngay để xoay sở, nên ông đã mang sang bán cho hãng dĩa Vô Tuyến và sau này nổi tiếng với giọng hát của ca sĩ Hoàng Oanh. Còn bản quyền phát hành tờ nhạc được bán cho Nhà xuất bản Minh Phát.
Chiều bàn giao cho vùng đêm đen biên giới,
Theo cánh quân, anh đóng ven lưng chừng đồi.
Nghe muôn côn trùng, than trong đêm trường, sầu thương thế nhân
Hồn rung tiềm thức, quay trong vùng thương nhớ,
Len lén đưa anh qua bến mộng ngày xưa....
Cảnh chiều tà ngả về đêm được nhạc sĩ diễn tả một cách vô cùng đặc biệt ngay từ câu hát đầu tiên “chiều bàn giao cho vùng đêm đen biên giới”. Đó là một nơi núi rừng hoang vu và vắng lặng, là nơi đóng quân của những người chinh nhân, trong đó có anh - Một chàng trai đang lặng nghe trong đêm tiếng của “muôn côn trùng” đang “than trong đêm trường”, tiếng than là nỗi “sầu thương thế nhân” đang trong cảnh chia ly lầm than. Và đó cũng như là tiếng than của cõi lòng đang chơi vơi trong nỗi nhớ của anh - “hồn rung tiềm thức, quay trong vùng thương nhớ”. Nhưng anh cũng biết rằng mình chẳng thể làm gì hơn ngoài việc nhớ nhung và ngóng trông về “bến mộng ngày xưa”...
Mời quý vị nghe lại ca khúc "Ngỏ Hồn Qua Đêm" Trình bày: Hoàng Oanh
Bấm vào để nghe "Ngỏ Hồn Qua Đêm" được Hoàng Oanh hát lần đầu tiên qua dĩa hát Vô Tuyến
Mời quý vị nghe lại ca khúc "Ngỏ Hồn Qua Đêm" Trình bày: Trường Vũ
Bấm vào để nghe "Ngỏ Hồn Qua Đêm" Trình bày: Trường Vũ
Dĩa hát Vô Tuyến có bài "Ngỏ Hồn Qua Đêm" qua tiếng hát Hoàng Oanh
Hồn anh lửng lơ quay về những ngày xưa cũ, ngày mà anh và cô còn được ở cạnh nhau, cùng nhau chơi trò “chia đều ra hai phe đánh”, cùng sát cánh bên nhau “anh lấy cây, làm súng bên em diệt thù”, cùng “phe kia” chiến đấu dẫu cho chúng có “ngang tàn” mà “xua quân đốt nhà đuổi hai đứa ta”. Trò chơi ngày ấy, dù chỉ là trò chơi nhưng vẫn “tương sát lẫn nhau như oán thù nghìn thu” - vẫn chẳng khác gì là bây giờ, lúc anh đang ở trên chiến trường thực sự, chỉ khác là lúc ấy hai người có nhau.
Chuyện ngày xưa, chia đều ra hai phe đánh,
Anh lấy cây, làm súng bên em diệt thù,
Phe kia ngang tàng, xua quân đốt nhà đuổi hai đứa ta
Trò chơi tuổi xanh đôi bên cùng nhau đánh,
Tương sát lẫn nhau như oán thù nghìn thu....
Cò giờ đây, những ngày thơ ấu ấy chỉ còn là những ký ức tươi đẹp của anh và cô. Ngày nay, anh đã lớn nên phải “giã từ cuộc chơi đó”, giã từ tuổi thơ, và giã từ cả cô để mà bước chân vào một chiến trường thực thụ. Ngày anh đi, cô tiễn anh, cũng từ giây phút ấy “quay gót son mềm em đếm dài cây số thương”, còn anh thì “gói ghém quá khứ, trong chiếc ba lô nơi tuyến đầu nằm thao thức”. Từng đêm dài xa cô, xa quê hương và những ngày xưa cũ là từng đêm anh suy tư, anh chơi vơi và mơ ước, một “giấc mơ gầy nghe trái sầu rụng nửa đêm”, một giấc mơ đất nước sẽ sớm được hòa bình, anh sẽ lại được trở về với quê nhà, nơi có người con gái mà ngày đêm anh vẫn luôn hằng mong nhớ.
Tháng tháng tiếp nối, thơ ấu ra đi anh giã từ cuộc chơi đó,
Đêm tiễn đưa anh, quay gót son mềm em đếm dài cây số thương.
Gói ghém quá khứ, trong chiếc ba lô nơi tuyến đầu nằm thao thức,
Giây phút suy tư, xanh giấc mơ gầy nghe trái sầu rụng nửa đêm....
Nhìn hỏa châu, lưng trời, soi chia đêm tối,
Anh ngỡ như, ngày cưới, hoa đăng ngập trời.
Xin em tin rằng, đôi ta bây giờ dù xa cách nhau,
Tình yêu ngàn năm không phai nhạt hương sắc,
Anh hứa yêu em trong suốt cuộc đời này…
Có lẽ ngày ấy sẽ chẳng còn xa xôi nữa, anh đã nhìn thấy ánh sáng của hy vọng, đó chính là “ hỏa châu, lưng trời, soi chia đêm tối” - anh nhìn thấy mà cứ “ngỡ như, ngày cưới, hoa đăng ngập trời”. Và anh tin rằng ngày được gặp người mà anh thương sẽ không còn xa nữa. Nên anh thiết tha mong cô hãy tin rằng “đôi ta bây giờ dù xa cách nhau”, thì tình yêu mà anh dành cho cô dù cho “ngàn năm không phai nhạt hương sắc”. Bởi vì lòng anh, anh hiểu, lòng cô anh cũng hiểu. Nơi quê nhà ấy anh biết từng đêm cô cũng đang mong ngóng anh từng phút, từng giây nên a hứa, hứa với lòng mình, hứa với đất trời và hứa với cô rằng anh sẽ “yêu em trong suốt cuộc đời này”.
Trong hoàn cảnh đất nước lầm than, biết bao nhiêu con người phải chia ly, cách biệt. Biết bao nhiêu tình yêu phải vì thế mà chia đôi con đường, mà ngăn cách đôi nơi. Nhưng tình cảm mà những con người ấy dành cho nhau dường như là không bao giờ có thể nhạt phai đi. Như là nhạc sĩ Hoàng Trang đã viết, đã mang giai điệu đó đi vào lòng của mọi người qua Ngỏ Hồn Qua Đêm. Đó chính là tấm lòng, là sự chân thành, là sự quyết tâm, là ánh sáng, là hy vọng và là niềm tin trong nghịch cảnh khó tránh của cuộc đời. Và dù cho có thế nào đi nữa thì “Anh hứa yêu em trong suốt cuộc đời này”...